Jak pracuje psycholog, psychoterapeuta w nurcie Ericksonowskim i na czym polega ten rodzaj psychoterapii?

M.H.ERICKSONA - ten amerykański psycholog i psychiatra był człowiekiem wymykającym się wszelkim stereotypom zarówno w życiu prywatnym, jaki w podejściu do pracy psychoterapeutycznej. Pochodził z rodziny wielodzietnej. Borykał się z chorobą polio i częściowym paraliżem, jeździł na wózku inwalidzkim, miał trudności z wymową i silne ataki bólowe. Pomimo tak dużego cierpienia i ograniczeń fizycznych z jakimi się spotykał każdego dnia, całą energię kierował w kierunku zmian. Ukończył studia psychologiczne i psychiatryczne, był aktywny zawodowo. Prywatnie założył rodzinę i miał pięcioro dzieci. Ostatnich 15 lat życia spędził na wózku inwalidzkim, ale nadal pracował terapeutycznie i powołał fundację. Obecnie na całym świecie istnieje około 120 instytutów ericksonowskich.

PODEJŚCIE ERICKSONOWSKIE W PRACY PSYCHOTERAPEUTY

Podejście Ericksonowskie zakłada przede wszystkim, że każdy z nas jest indywidualną i niepowtarzalną osobą. W związku z tym psycholog pracujący w tym nurcie, dopasowuje terapię do klienta, jego trudności i celów, z którymi pojawia się.

Większość osób zgłaszających się do psychologa na pierwsze spotkanie przychodzi z jakimś problemem lub dolegliwością. Psychoterapeuta pracujący w podejściu Ericksonowskim stara się dostrajać do klienta, zrozumieć jego sytuację i spojrzeć z jego perspektywy. Zakłada, że ludzie w danym momencie dokonują najlepszego dla siebie wyboru. Jednak już od samego początku rola psychoterapeuty polega również na kierowaniu uwagi osoby, nie tyle na problem, co na kryjące się pod nim potrzeby i cele oraz na możliwości wyboru różnych zachowań. W podejściu Ericksonowskim nasze trudności nie są wyrazem patologii i ułomności, lecz sposobem utrzymania równowagi w życiu danej osoby lub całego systemu rodzinnego. Wiele osób w nowych, zupełnie nieznanych im sytuacjach, próbuje często radzić sobie za pomocą starych, nawykowych rozwiązań. Nasza sztywność i brak alternatywnych wyborów jest zasadniczą trudnością w rozumieniu ericksonowskim.

Cechą charakterystyczną pracy psychoterapeuty z nurtu ericksonowskiego jest orientacja na zasoby i siłę tkwiąca w kliencie oraz możliwości ich wykorzystania w drodze do konkretnego celu. Podczas sesji często powraca się do wcześniejszych okresów z życia, gdy klient funkcjonował efektywnie i do sposobów radzenia sobie w trudnych momentach życiowych. Wiele osób przychodzących na terapię posiada już pewną skarbnicę zasobów i siły, które niestety używają wyłącznie dla dobra innych lub z różnych powodów minimalizują ich znaczenie.

Psychoterapia Ericksonowska jest rodzajem pracy strategicznej, w której nie tylko pacjent, ale też terapeuta inicjuje to, co dzieje się w trakcie spotkań. Terapeuta rozpoznaje problemy i aktywnie zachęca do określania celów oraz planuje prowadzące do ich osiągnięcia interwencje (często daje na przykład zadania terapeutyczne). Co jakiś czas monitoruje też efekty pracy. Nie chcę tu powiedzieć, że klient jest tylko biernym słuchaczem, który bez wysiłku zostaje „zmieniony i naprawiony”. Po jego stronie leży cała praca związana z procesem zmiany.

Warto też wspomnieć, że u podłoża tego podejścia psychoterapeutycznego leży hipnoza. Nie jest to jednak hipnoza, którą my często potocznie rozumiemy jako coś niezwykłego i magicznego, rodem z wystąpień rosyjskiego psychiatry i psychologa Anatolija Kaszpirowskiego. W popularnym wyobrażeniu jest to sytuacja polegająca na tym, że hipnotyzer porusza przed oczami zegarkiem lub daje komunikat typu „rozluźnij się”, po czym podmiot zapada natychmiast w sen. W terapii Ericksonowskiej słowo „hipnoza” nie odnosi się do pewnego rytuału, ale jest pewnym procesem zachodzącym między ludźmi, sposobem w jakim jedna z osób komunikuje się z inną. Oczywiście terapeuta może tu również stosować indukcję transu terapeutycznego, ale częściej chodzi o kierowanie uwagi w kierunku zmiany zachowań, reakcji emocjonalnych czy świadomości drugiego człowieka. Erickson uważał, że hipnoza jest powszechnym doświadczeniem, istniejącym od zarania ludzkości. Na co dzień często jesteśmy w stanie hipnotycznym, na przykład gdy oglądamy poruszający film czy przysłuchujemy się opowieściom innych ludzi. Gdy zrozumie się ten punkt widzenia, możliwe jest myślenie o hipnozie w szerszym znaczeniu i dostrzeganie je w różnych sytuacjach życiowych.

JAK TO WYGLĄDA FORMALNIE?

Terapia w zależności od celów może trwać bardzo krótko (kilka sesji w przypadku rozwiązania doraźnego problemu) lub długo (nawet kilka lat, gdy praca dotyczy złożonych chorób lub zaburzeń).

Częstotliwość spotkań zależy od możliwości klientów. Najczęściej sesje mają formę regularnych co tygodniowych spotkań, ale też mogą odbywać się co 2 tygodnie lub raz w miesiącu (jak to ma często miejsce w przypadku terapii rodzinnej).

Sesje psychoterapeutyczne polegają głownie na rozmowie psychoterapeuty z klientem (osoby siedzą naprzeciwko siebie). Często zdarzają się zadania umożliwiające ruch i zmianę w trakcie sesji (zmiany miejsca siedzenia, scenki, układanie różnych przedmiotów), które przyczyniają się do większego zrozumienia przez klienta jego „wewnętrznej mapy”.

Autorka tekstu: Agnieszka Chmielewska - Kołodziej

(psycholog, psychoterapeutka, psychodietetyk)